Narratorka: Tu Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna i nasz podcast „Wielogłosy”. Opowiadamy o kulturach i religiach Mazowsza.
Odcinek trzynasty. Tańczyć dla Kryszny
Dźwięk: Przelatujący samolot
Narratorka: W podwarszawskim Mysiadle, gdzie w tle co kilka minut słychać samoloty startujące z lotniska na Okęciu, znajduje się miejsce pełne spokoju, harmonii i wyciszenia. Odwiedzamy dziś Świątynię Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny.
Dźwięk: spokojne śpiewy w świątyni przy dźwiękach instrumentów
Kamalananda das: Tak wygląda większość świątyń Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny. Jest ogromny hol, w którym centralnym punktem jest ołtarz. Jest on zazwyczaj podzielony na dwie części. W tej części przebywają kobiety, Matadźi, tak nazywamy. Kobiety i mężczyźni w świątyniach indyjskich zawsze stoją osobno, żeby po prostu nie pomylić tego z dyskoteką, czy z klubem towarzyskim. I ze względu na szacunek dla bóstw i obyczaje kultury wedyjskiej. Zawsze tak jest. Tutaj mamy ołtarz. Centralny punkt świątyni. Na ołtarzu w naszej świątyni zawsze jest Kryszna i różne jego inkarnacje, różne jego formy. I tutaj głównym bóstwem świątynnym jest Dźagannath, to jest Kryszna. Bóstwo, które jest czczone w Dźagannath Puri. To jest obok jego brat Balarama i Subhadra Dewi, siostra Kryszny i Balaramy. A u góry jest Kryszna, który pojawił się jako Ćajtanja Mahaprabhu. I Balarama, który pojawił się jako Nitjananda. Na dole są nasi mistrzowie duchowi. A tutaj jest święte drzewo Tulasi. We wszystkich świątyniach Wisznu czczone jest Tulasi. I Tulasi rośnie tylko tam, gdzie czczony jest Wisznu. Jest to święta osoba, która dedykowała swoje życie Panu Wisznu. I w świątyniach, wszędzie gdzie czci się Kryszna, zawsze przebywają roślinki Tulasi. Albo rosną na około świątyń. W każdej świątyni też wisi wielka ramka z naczelną mantrą, którą intonujemy w naszym ruchu. To jest mantra „Hare Krishna Hare Krishna Krishna Krishna Hare Hare. Hare Rama Hare Rama Rama Rama Hare Hare.” Jest to tak zwana Mahā Mantra, czyli Mahā znaczy wielka. Ta mantra jest zapisana w Kali-Santārana Upaniszad, który jest jedną ze starożytnych części wed. Jest 108 Upaniszad i różnych innych pobocznych też. Kali-Santārana Upaniszad jest Upaniszadem przeznaczonym dla naszych czasów, dla naszego wieku. I w tym Upaniszadzie ta mantra jest podana jako najpotężniejsza mantra dla wieku Kali. I intonowanie tej mantry jest naszą podstawową praktyką duchową.
Narratorka: Po świątyni oprowadził nas Kamalananda das, który dołaczył do ruchu Świadomości Kryszny w 1992 roku. Opowiedział również o zasadach, jakich przestrzegają Wyznawcy Kryszny.
Kamalananda das: Nazywam się Kamalananda das, Krzysztof. Kamalananda das, jest moim duchowym imieniem. W Świadomości Kryszny, kiedy ktoś staje się pełnoprawnym członkiem Świadomości Kryszny, otrzymuje inicjację duchową. Inicjacja duchowa wiąże się z pewnymi obowiązkami. Taka osoba musi przestrzegać pewnych zasad, praktykować, staje się już taką w pełni osobą zaangażowaną duchowo. Ale również mówi się wtedy, że ta osoba rodzi się na nowo. W Indiach czy w wedach to się nazywa, że jest podwójnie narodzona. I osoba podwójnie narodzona, również powinna dostać nowe imię. I dlatego moje nowe imię jest Kamalananda das. Uważa się, że ta osoba, która była wcześniej, to już po prostu odeszła. Ta osoba, która piła to wino gdzieś tam, czy coś robiła, to już po prostu nie istnieje, teraz jest ktoś nowy. Kiedy zaczynamy życie duchowe, należy je zacząć od uregulowania pewnych rzeczy. Podstawowym nakazem jest to, żeby praktykować czystość, praktykować wyrzeczenie, praktykować miłosierdzie i praktykować prawdomówność. Aby to zrobić, należy wystrzegać się pewnych rzeczy i tutaj są zakazy. Mianowicie czystość jest niszczona przez niekontrolowane życie seksualne. I wszelkiego typu po prostu folgowanie sobie cielesne. Kiedy praktykujemy i folgujemy swojemu ciału, to jednocześnie oddalamy się od ducha. Nie jest to przypadek, że wszystkie religie właśnie akurat na ten temat mówią. Oczywiście życia seksualnego absolutnie nie uważamy za coś złego dlatego, że jest to naturalna rzecz. Natura obdarzyła człowieka i wszystkie żywe istoty. I cały świat opiera się na tym, żeby rozszerzać gatunki, więc my to rozumiemy. Natomiast chodzi o to, żeby nie robić tego w sposób niekontrolowany. I u nas również mamy życie rodzinne. Ludzie mają związki, ale one są na pewnych zasadach, które powstrzymują pewne zachowania. Następną rzeczą jest miłosierdzie. W Bhagavad Puranie Kryszna, Najwyższy Pan, mówi, że nie przyjmie czcznienia od nikogo, kto krzywdzi inne żywe istoty. U nas stwierdzenie nie zabijaj znaczy naprawdę nie zabijaj. I dlatego unikamy zabijania zwierząt, nie zabijamy, nie jemy mięsa i tak dalej. Oczywiście wiadomo, że to są zasady w naszej szerokości geograficznej. Ktoś, kto jest eskimosem i nie ma warzyw na Antarktydzie, to on nie przetrwa, jeżeli nie będzie jadł mięsa. Ale jeżeli mamy markety, które umożliwiają nam nie jedzenie mięsa, bycie wegetarianinem, to my to praktykujemy. Oczywiście jedząc warzywa i owoce, również zadajemy jakieś cierpienie. Ale chodzi o to, aby żyć i aby praktykować swoją egzystencję w taki sposób, aby to cierpienie minimalizować.
Dźwięk: śpiewy w świątyni
Kamalananda das: Następną cechą, którą należy rozwijać jest prawdomówność. Prawdomówność jest cechą braminów, cechą osób szlachetnych i takich dobrze urodzonych. Prawdomówność oznacza też, że jesteśmy w stanie dotrzymywać obietnic, które dajemy. I prawdomówność jest niszczona poprzez hazard i finansowe spekulacje. Dlatego w Świadomości Kryszny jest całkowity zakaz angażowania się w gry hazardowe. Również praktykujemy wyrzeczenie. Wyrzeczenie jest nam potrzebne dlatego, że według filozofii wschodu my nie jesteśmy tym ciałem. Jesteśmy duszą i ta dusza może to zrozumieć tylko wtedy, kiedy uczy się kontrolować, uczy się ograniczać potrzeby cielesne i umie wyrzekać się pewnych rzeczy. W chwili śmierci będziemy musieli się wyrzec wszystkiego.
Narratorka: Ruch Świadomości Kryszny rozpowszechnił się na świecie w latach 60. XX wieku. W Polsce liczy ponad 3 tysiące osób (w tym osoby członkowskie i duchowne) i dysponuje trzema świątyniami: w Mysiadle, we Wrocławiu i w Czarnowie (koło Kamiennej Góry). Świątynia w Mysiadle powstała w 1989 roku. Uczęszczają do niej głównie Polacy, Ukraińcy oraz Hindusi, którzy odnaleźli tu przyjazne dla siebie miejsce. Nasz przewodnik opowiedział, kim dla wyznawców jest Kryszna.
Kamalananda das: Generalnie jeśli studiuje się wedy, czyta się wedy, to można zobaczyć, że Bóg ma dwie podstawowe formy. Jedna to jest forma taka oficjalna, tak jak sędzia, który zarządza, ustala pewne rzeczy. I to jest ten Bóg, który zarządza i to jest Wisznu. Natomiast ten sam Bóg idzie do domu, ma życie prywatne, ma przyjaciół, czy tak jak król, który ma władzę absolutną, ale idzie do domu i ma swoich przyjaciół, ma swoich bliskich. I to jest Kryszna. I my mamy proces duchowy, w którym zbliżamy się właśnie do Kryszny. Zbliżamy się do Boga prywatnie. A żeby zbliżyć się do Boga prywatnie, to nie jest takie łatwe. Ponieważ w wielu religiach, czy w wielu systemach jogi możemy zobaczyć, że ludzie sądzą, że mogą medytować i mogą praktykować życie duchowe tak po prostu i zbliżą się do Boga. Według naszej filozofii, my nie mamy kwalifikacji, żeby zbliżyć się do Boga bezpośrednio, ponieważ jesteśmy zanieczyszczeni naturą materialną. Zanieczyszczeni wszystkimi pragnieniami, które nie są czyste. Mamy pragnienia egoistyczne bardzo często. Dlatego nawet czasami działamy na swoją własną szkodę. W związku z tym, nie mając takiej kwalifikacji, wymagamy oczyszczenia, wymagamy prowadzenia. I dlatego jest system sukcesji uczniów, tak jak my jesteśmy w Brahma Sampradaji, w której otrzymujemy wiedzę od mistrza duchowego czy od świętych osób, które żyły wcześniej, czy z pism świętych. I w ten sposób odkrywamy, jak służyć Bogu. Uczymy się etykiety, uczymy się zachowań, w jaki sposób praktykować życie duchowe, w jaki sposób oczyszczać swoją egzystencję i jakich wyborów życiowych dokonywać. Są oczywiście również, oprócz Kryszny, inne jego formy, bardzo liczne. Czasami spotykamy się z zarzutem tego, jak to jest możliwe, że Bóg, Wisznu, czy Kryszna ma tyle awatarów, tyle inkarnacji, że co to jest, po co to wszystko. Bóg mówi w Bhagavadgicie, że za każdym razem, kiedy święte osoby są w zagrożeniu, albo kiedy zasady religijne upadają, kiedy niegodziwcy się szerzą, ja wstępuję osobiście w każdym milenium, za każdym razem. Na przykład taki niegodziwiec, który się nazywał Rawana, on miał błogosławieństwo, że może go zabić tylko człowiek, nie mógł go zabić żaden Bóg, mógł zabić go tylko człowiek. Dlatego Kryszna pojawił się jako człowiek, jako Rama – król i zabił Rawana. Dlatego jest tyle różnych inkarnacji, ale wszystkie one są tą samą najwyższą osobą Bogą. Jest to trudne do zrozumienia, że jednocześnie jest ich wiele, a jednocześnie są tą samą osobą Boga.
Dźwięk: śpiewy w świątyni
Narratorka: Jak wygląda codzienna praktyka religijna wielbicieli Kryszny?
Kamalananda das: W zależności od tego, jakie ktoś życie prowadzi w Świadomości Kryszny, taką ma codzienną praktykę. Osoby, które mieszkają w świątyni, wstają zazwyczaj przed wschodem słońca i o 4.30 mają tutaj pierwsze, w tej świątyni nabożeństwa poranne, które się odbywają w cichej, medytacyjnej atmosferze. Śpiewa się wtedy pieśń do mistrza duchowego, tańczy się przed bóstwami. Potem jest czas medytacji do godziny około 7.00, 7.30, kiedy na koralach medytacyjnych intonujemy tą mantrę Hare Kriszna po cichu. Tak jak intonuje się różaniec, tak samo my intonujemy tą mantrę. Intonujemy ją na korale, łańcuszek ma 108 korali i na każdym intonujemy mantrę. I tak ileś rund robimy, taką, jaką ktoś ma zalecaną. Potem jest następna ceremonia na ołtarzu, jest wykład poranny z Bhagavat Purany. Potem jest śniadanie i każdy się udaje do swoich zajęć. Część wielbicieli praktykuje nauczanie, czyli wychodzą z książkami, czy różnymi produktami, kadzidłami, wychodzą na zewnątrz, żeby nauczać. Jesteśmy działalnością misyjną i jednym z naszych celów jest pomaganie ludziom i nauczanie. Rozdajemy również pożywienie, mamy fundację, która się nazywa Pożywienie Darem Serca. Wieczorami też jest nabożeństwo, które jest wieczorne. Wtedy też wszyscy się zbierają tutaj, śpiewają i około ósmej godziny świątynia jest zamykana i wszyscy udają się na spoczynek, żeby rano wstać, bo nie można wstać wcześnie rano, jak się ktoś nie wyśpił. Natomiast, kiedy mieszka się w domu, to różne są rzeczy. Jak ja kiedy mieszkałem tutaj przez dwanaście lat jako mnich, typowy mnich, miałem wtedy dhoti, to jest strój, tradycyjny męski strój waisznawa i te dhoti miałem w kolorze pomarańczowym. Kiedy wyprowadziłem się i zamieszkałem na zewnątrz, znalazłem pracę, to zmieniłem kolor dhoti na biały, który jest symbolem Gryhastha, czyli osoby, która ma życie rodzinne i wtedy już jako Gryhastha, to życie wygląda tak, że rano spełniamy swoje obowiązki, intonujemy mantrę Hare Kriszna, czy czcimy bóstwa w domu i potem udajemy się do swojej pracy i po powrocie przychodzimy, też sobie coś tam czytamy jeszcze duchowego. Nasza religia jest bardzo praktyczna.
Narratorka: Ciche, medytacyjne chwile w świątyni są przeplatane ceremoniami pełnymi dźwięków i wspólnego śpiewu. Wierni grają na instrumentach i tańczą. W każdą niedzielę do świątyni przychodzi kilkadziesiąt osób. Na większe święta na przykład Janmastami, święto narodzin Kryszny, które odbywa się pod koniec lata, świątynię odwiedza nawet kilkaset osób.
Kamalananda das: W tle jest muzyka. Zazwyczaj o 13 godzinie w niedzielę jest śpiewanie na siedząco, które nazywa się Bhajan na siedząco. I wtedy wielbiciele przychodzą, zbierają się, siedzą sobie, grają na harmonium i mrdandze. Słychać harmonium, mrdangę, jeszcze takie małe czynele. I śpiewa się mantrę Hare Kriszna, czy pieśni związane z Kryszną. I goście, którzy przychodzą powtarzają po głównym prowadzącym tę mantrę, czy słowa, które on śpiewa. W taki sposób się to odbywa. To jest około godzinki w taki sposób śpiewamy. To jest rodzaj medytacji dźwiękiem. Potem o 14.00 czy 14.15, w zależności od tego, jak się śpiewanie potoczy, jest wykład. Wykład jest z Bhagavadgity. Z podstawowego naszego pisma religijnego. Potem po wykładzie o 15.15 jest ceremonia na ołtarzu, która się nazywa arati. Arati jest czczeniem na ołtarzu, wychodzi kapłan na ołtarz i dzwoni dzwoneczkiem, oferuje różne przedmioty Bogu, a w tym czasie publiczność, czy goście, którzy przyszli, tańczą i śpiewają, tylko już nie tak spokojnie, jak teraz, wtedy jest już taniec, jest śpiew. Po tańcach, po śpiewach będzie uczta wegetariańska.
Dźwięki: żywsza muzyka i śpiewy w świątyni
Narratorka: Kamalananda das wspomniał o życiu w Świadomości Kryszny. Posłuchajcie, czym dla wielbicieli jest owa Świadomość Kryszny.
Kamalananda das: Świadomość Kryszny, po angielsku Krishna consciousness, to jest rodzaj mentalności duchowej, którą my uważamy, że każdy człowiek powinien rozwinąć. To jest rozumienie, że to, czy ma pani pieniądze na koncie, czyli nie, nie zależą od pani szefa. Zależą tam na górze. Jest osoba, która to wszystko kontroluje. Pani plany nie zależą od pani. Zależą od kogoś, kto to kontroluje. Zawsze jest obok nas ktoś, nawet jeżeli my myślimy, że go nie ma, kto nam dobrze życzy. Bo Bóg nie ma żadnych interesów. Niczego nie potrzebuje, żeby się zadawać z panią, czy żeby życzyć mi czy pani dobrze. On nie musi mieć żadnego motywu, bo On nie potrzebuje niczego od nas. Więc jeżeli taka osoba nam dobrze życzy, to znaczy, że życzy nam z prawdziwego serca. I rozumienie, że cały ten świat jest stworzeniem Boga i że On przenika wszystko to jest wszystko Świadomość Kryszny. I rozumienie, że celem naszego szczęścia jest relacja z Bogiem. Dusza, która jest naturą duchową, będzie szczęśliwa tylko w relacji z Bogiem, to wszystkie cechy to jest Świadomość Kryszny. Rozumienie, że istnieje Kryszna, a ja jestem Jego wiecznym sługą. Naturalnie z Nim połączonym od niepamiętnych czasów. I to zrozumienie powinno być podstawą w ogóle wszystkich religii, tak uważamy.
Dźwięki: żywsza muzyka i śpiewy w świątyni
Narratorka: Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o wielokulturowym Mazowszu, zajrzyj na stronę mazowsze.etnograficzna.pl.
Podcast zrealizowało Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna. Partnerzy i patroni: Federacja Mazowia oraz Fundacja PictureDoc, Towarzystwo Krajoznawcze Krajobraz, mikrowyprawy z Warszawy. Patron medialny: Radio Dla Ciebie
Zadanie publiczne pod nazwą „Wielokulturowe Mazowsze” dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego. Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Utwór dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach.
